Iedereen wil leven op een manier die bij hem past. Ook, of misschien zelfs juist, als het eind van dat leven in zicht is. Om te laten zien welke keuzes daar allemaal in te maken zijn, vinden binnen het project ‘In gesprek met de burger’ verschillende voorlichtingsbijeenkomsten plaats. Die zijn de start van bewustwording, een goede voorbereiding en uiteindelijk een gerust gevoel.
Pieter Knibbe is al zeventien jaar huisarts en sinds twee jaar ook kaderarts palliatieve zorg. Hij is blij dat er steeds meer aandacht komt voor voorlichting rond het onderwerp. “In onze praktijk organiseren we al jaren dit soort bijeenkomsten”, vertelt hij.
“Daar komen steevast veel mensen op af. Het mooist is natuurlijk als je mensen bereikt die nog niet hebben nagedacht over palliatieve zorg.
Er is altijd een groep die zelf het heft in handen neemt, maar ook een groep die er liever niet bij stilstaat. Die groep raakt gemakkelijk overvallen als het eenmaal zover is. Daarom zijn die bijeenkomsten zo’n goed middel.
We dwingen niemand erover te praten, maar we brengen het wel onder de aandacht. We zetten letterlijk de deur open en daarmee hopelijk ook figuurlijk.”
Weer even in beeld
Dat is ook hoe mevrouw Diderik, een patiënt van Pieter, de bijeenkomst heeft ervaren. “Mijn man stelde al een tijd geleden een euthanasieverklaring op, maar ik ben daar minder proactief in”, bekent zij.
“Door de bijeenkomst ben ik wel gaan beseffen: ik moet toch ook maar eens iets vastleggen over mijn zorgwensen en behoeften. Het is een onderwerp dat niet elke dag ter sprake komt, en dan schuif je het al gauw op de lange baan. Maar door de bijeenkomst kwam het wel weer naar de voorgrond.
En het kwam zelfs een keer ter sprake tijdens een avond met vrienden van dezelfde leeftijd. Naar aanleiding daarvan hebben zij toen ook een bijeenkomst bezocht.”
‘Mensen zijn vaak verbaasd als we uitleggen dat palliatieve zorg al begint als je hoort dat je niet meer beter wordt’
Van alles te kiezen
Tijdens de bijeenkomsten zijn er altijd veel vragen over euthanasie, ziet Pieter. “Het is een valkuil om een hele bijeenkomst te wijden aan dat thema, want er is zo veel meer. Mensen zijn vaak verbaasd als we uitleggen dat palliatieve zorg al begint als je hoort dat je niet meer beter wordt”, vertelt hij.
“En dat het juist interessant is als je nog vele jaren te leven hebt. Want op zo’n moment stappen mensen gevoelsmatig op een snel rijdende trein van specialistische zorg. Ze beseffen niet dat er tijdens die treinrit van alles te kiezen is, en dat ze zelfs kunnen uitstappen.
Dus we besteden veel aandacht aan de vraag: wat is palliatieve zorg eigenlijk? En vervolgens: wat voor keuzes zijn er allemaal? Denk aan keuzes bij bepaalde behandelingen, want niet alle behandelingen geven een goede kwaliteit van leven, ze verlengen het leven alleen maar. Maar ook zaken als: waar wil je wonen en oud worden, hoe kun je optimaal genieten van de tijd die er nog is?”
Nooit te vroeg
De bijeenkomsten dienen als opstapje naar een gesprek met de praktijkondersteuner of de huisarts, om specifieke mogelijkheden en wensen te bespreken.
‘Het kan nooit te vroeg zijn, maar wel te laat’
“Dan kunnen we een behandelwensenformulier invullen, zodat voor iedereen duidelijk is wat er moet gebeuren. Dat formulier is overigens altijd nog aan te passen, mochten de behandelwensen veranderen. Wat je ziet, is dat mensen het formulier ook gebruiken als aanleiding om met hun naasten over het onderwerp te praten. Als je dat doet voordat er echt iets aan de hand is, scheelt het uiteindelijk voor iedereen veel stress”, weet Pieter. “Ik zeg altijd maar zo: het kan nooit te vroeg zijn, maar wel te laat.”
In gesprek met de burger
‘In gesprek met de burger’ is een ZonMw-project dat zich richt op het doorontwikkelen en evalueren van publieksbijeenkomsten voor ouderen over palliatieve zorg.
Het is belangrijk dat de burger zich bewust is van alle mogelijkheden en dat iedereen eigen regie kan voeren in de laatste levensjaren. Huisartsen of zorgorganisaties binnen de netwerken palliatieve zorg organiseren daarom informatiebijeenkomsten waarin ouderen meer kennis opdoen van en allerlei vragen kunnen stellen over palliatieve zorg.
Palliatieve consultatie
Is er een palliatief probleem? Heb je behoefte aan even sparren over een patiënt? Neem dan contact op. Er wordt dan een afspraak gemaakt voor een uitgebreider telefonisch gesprek of een visite aan huis.
Contactgegevens kaderartsen
- Rinske Lankhorst: r.lankhorst@zorgring.nl
- Pieter Knibbe: p.knibbe@zorgring.nl
Vragen over Palliatieve Zorg?
Dit artikel is medemogelijk gemaakt door ZonMw en eerder gepubliceerd in de nieuwsbrief Netwerken Palliatieve Zorg eind 2023